หากพูดถึงทุเรียนโบราณของไทย หนึ่งในชื่อที่คนรักทุเรียนสายคลาสสิกไม่อาจลืมได้ คือ “ทุเรียนนกหยิบ” ทุเรียนพันธุ์เก่าแก่ที่มีเรื่องราวผูกพันกับผืนดินไทยมายาวนาน โดยเฉพาะในเขตจังหวัดนนทบุรี ซึ่งขึ้นชื่อว่าเป็นแหล่งกำเนิดทุเรียนชั้นยอดของประเทศ
ชื่อ “นกหยิบ” มาจากลักษณะเด่นที่ผลทุเรียนมีขนาดกระทัดรัด หนามเล็ก เรียงตัวสวยงาม ดูคล้ายฝีมือนกที่มาหยิบปั้นแต่งไว้ นอกจากนี้ เนื้อในก็มีความงามเฉพาะตัว คือเนื้อเนียนแน่นละเอียด สีเหลืองทองสวย รสชาติหวานละมุน
แม้ว่าในอดีต ทุเรียนนกหยิบจะเคยโด่งดังในแถบภาคกลางของไทย แต่เมื่อยุคสมัยเปลี่ยนไป ทุเรียนสายพันธุ์ใหม่ ๆ เช่น หมอนทอง ก้านยาว หรือชะนี ได้รับความนิยมในตลาดมากขึ้น ด้วยเหตุผลด้านผลผลิตและการขนส่ง ทำให้ทุเรียนนกหยิบค่อย ๆ เลือนหายจากตลาด เหลือไว้เพียงในสวนเก่าแก่บางแห่งที่ยังคงรักษาสายพันธุ์ไว้อย่างหวงแหน
ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา กระแสการฟื้นฟูพันธุ์ไม้โบราณกลับมาอีกครั้ง พร้อมกับความนิยมในทุเรียนสายพันธุ์พื้นเมือง ทำให้ทุเรียนนกหยิบถูกปลุกชีวิตขึ้นมาใหม่ ทั้งในจังหวัดนนทบุรี และขยายไปยังแหล่งปลูกทุเรียนสำคัญอย่างจังหวัดจันทบุรี ระยอง และชุมพร เพื่อสืบสานมรดกแห่งรสชาติอันล้ำค่านี้ต่อไป
รูปร่างผลและหนาม
ทรงคล้ายๆ หมอนทองแต่ผิวเขียวและหนามถี่กว่ามาก ผลของทุเรียนนกหยิบมีขนาดปานกลาง น้ำหนักเฉลี่ยอยู่ที่ 2-4 กิโลกรัมต่อผล ลักษณะผลค่อนข้างกลมรี ปลายสอบนิด ๆ หนามสั้นและเรียงตัวสวยงาม โคนหนามมีความมน ไม่แหลมคมเหมือนทุเรียนบางพันธุ์
เนื้อทุเรียน
เมื่อกรีดผลออก คุณจะพบเนื้อสีเหลืองทองอร่าม เนื้อเนียนละเอียดเสมอกันทั้งพู ไม่เป็นเส้นใยหยาบ เนื้อไม่เละหรือแห้งกรอบ แต่มีความนุ่มแน่นพอดี ราวกับกำมะหยี่ที่ละลายในปาก
รสชาติ
ทุเรียนนกหยิบมีรสหวานนำ มันนวลตาม และมีกลิ่นหอมหวานละมุน ไม่แรงฉุนเหมือนทุเรียนบางสายพันธุ์ เหมาะกับผู้ที่ชอบทุเรียนรสชาติละเมียด ไม่จัดจ้านจนเกินไป
เมล็ด
เมล็ดของทุเรียนนกหยิบมีขนาดกลาง ไม่ลีบมาก ทำให้เนื้อทุเรียนแน่น แต่ยังคงสัมผัสถึงความสมดุลของเนื้อและเมล็ดได้อย่างลงตัว
การเจริญเติบโตและผลผลิต
ต้นทุเรียนนกหยิบมีลักษณะทรงพุ่มโปร่ง ใบเรียวยาว สีเขียวเข้ม ต้นโตช้ากว่าหมอนทอง แต่ให้ผลที่มีคุณภาพสูงมาก ผลผลิตเฉลี่ยต่อต้นน้อยกว่าสายพันธุ์การค้า แต่คุ้มค่าด้วยคุณภาพที่เหนือชั้น
ปี 2568 นี้ เป็นปีที่ตลาดทุเรียนโบราณเฟื่องฟูขึ้นอย่างมาก และทุเรียนนกหยิบเองก็ได้รับการต้อนรับอย่างอบอุ่นในวงการค้าทุเรียนทั้งในประเทศและต่างประเทศ
ราคารับซื้อหน้าสวน
ทุเรียนนกหยิบเกรดคัดพิเศษ: ประมาณ 250–400 บาท/กิโลกรัม
ทุเรียนนกหยิบเกรดทั่วไป: ประมาณ 180–250 บาท/กิโลกรัม
แนวโน้มราคา
ราคาของทุเรียนนกหยิบมีแนวโน้มสูงขึ้นต่อเนื่อง เนื่องจากปริมาณผลผลิตในตลาดยังค่อนข้างน้อยเมื่อเทียบกับความต้องการ และตลาดพรีเมียมเริ่มหันมาให้ความสนใจกับทุเรียนสายพันธุ์โบราณที่มีรสชาติเฉพาะตัวมากขึ้น
ตลาดภายในประเทศ
กลุ่มผู้บริโภคที่ชื่นชอบทุเรียนรสชาติละเมียด เริ่มหันมาค้นหาทุเรียนสายพันธุ์เก่าแก่มากขึ้น
ตลาดเกษตรอินทรีย์ ตลาดออนไลน์ และกลุ่มอาหารพรีเมียม เริ่มเปิดรับทุเรียนโบราณเข้ามาจำหน่าย
ตลาดต่างประเทศ
จีน ฮ่องกง และไต้หวัน เริ่มมีความสนใจทุเรียนสายพันธุ์โบราณไทย
ทุเรียนนกหยิบมีศักยภาพสูงในการขยายตลาด เพราะรสชาติแตกต่างจากหมอนทองที่ตลาดจีนคุ้นเคย
เลือกแหล่งปลูก
พื้นที่ดินร่วนซุย หรือดินภูเขาไฟเก่า มีการระบายน้ำดี
หลบเลี่ยงพื้นที่น้ำขังหรือดินเหนียวจัด
การปลูกและระยะปลูก
ระยะปลูกประมาณ 8–10 เมตรต่อต้น เพื่อให้ได้รับแสงและอากาศถ่ายเทดี
การให้น้ำและปุ๋ย
รดน้ำสม่ำเสมอโดยเฉพาะฤดูแล้ง
ใส่ปุ๋ยอินทรีย์เสริมด้วยธาตุอาหารรองที่สำคัญ เช่น แคลเซียม แมกนีเซียม และโบรอน เพื่อเสริมเนื้อให้แน่นเนียน
การป้องกันโรคและแมลง
เฝ้าระวังเพลี้ยแป้ง เพลี้ยไฟ และหนอนเจาะผลอย่างใกล้ชิด
ใช้วิธีธรรมชาติหรือชีวภาพในการควบคุม เพื่อลดสารตกค้าง
การเก็บเกี่ยว
ตัดผลเมื่อผลแก่เต็มที่ แต่ยังไม่หล่นจากต้น เพื่อรักษาความหวานและกลิ่นหอมเฉพาะตัว